پول رمزنگاری شده یا ارز دیجیتالی نامهایی هستند که در سالهای اخیر بسیار از آن شنیدهایم. بیت کوین واحد پولی است که با وعدهی رهایی از سیستمهای دست و پاگیر و بعضاً بحران ساز متمرکز مالی متولد شده است. با توجه به ارائهی تعرایفی گنگ و سخت، تصمیم گرفتیم تا با تهیهی مجموعهی مقالاتی، نگاهی به بیت کوین و آنچه که در پس پردهی این نام نهفته، داشته باشیم.
شاید سادهترین تعریف از بیت کوین، تشریح آن بهعنوان یک واحد پول رمزنگاری شده و مجازی باشد که از امنیت بالایی برخوردار است. بیتکوین را باید فرزند خلف اینترنت و فناوریهای روز بدانیم. بسیاری بیت کوین را واحد پول آینده میخوانند. شماری نیز این واحد پول را روشی برای رهایی از سیستم متمرکز مالی میدانند که مسبب بسیاری از بحرانهای مالی و عدم مدیریت صحیح پول در اقتصاد است.
این افراد ظهور بیتکوین را به فال نیک گرفته و استفادهی گسترده از آن را پایانی بر سلطه، رکود و نابرابری میخوانند. اما به واقع بیت کوین چیست؟ چه کسی آن را خلق کرده و این واحد پولی چگونه قادر است در برابر تقلب، هک و نفوذ، به سادگی تعاریف ارائه شده از آن مقاومت کند؟
در این مقاله ، بیت کوین را از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار داده و در انتها نگاهی به افراد تاثیرگذار دخیل در این پروژه و در راس آنها ساتوشی ناکاموتو خواهیم داشت.
امکان انتقال پول در لحظه و بدون پرداخت عوارض بدون نیاز به شناسایی کاربر، تنها مزیت بیت کوین نیست. کافی است تا گشتی در اینترنت زده و شماری از مطالب منتشر شده در تشریح بیتکوین را مطالعه کنید، نقطهی مشترکی که اغلب مقالات و مطالب منتشر شده در مورد بیت کوین به آن اشاره میکنند، رهایی از مشکلات سیستم پولی کنونی مورد استفاده در صورت مهاجرت به سمت بیت کوین است، اما تقریبا در هیچ یک از موارد، اشارهای به نواقص موجود در سیستم پولی کنونی نمیشود.
شاید از جملهی مواردی که در بسیاری از نوشتهها تاکید بسیاری روی آن شده، سهولت انتقال بیتکوین از شخصی به شخص دیگر در بعد جهانی است، چراکه با استفاده از بیتکوین میتوان مبلغ دلخواه خود را در تنها در چند دقیقه فارغ از نزدیک یا دور بودن شخص مورد نظر، به حساب وی واریز کرد و برای این واریز نیز درصدی از میزان واریز شده به نام عوارض یا موارد دیگر کسر نخواهد شد.
اما انتقال ساده و بدون دردسر پول تنها قابلیت بیت کوین نبوده و تنها ضعف سیستم پولی کنونی نیست، بلکه فاکتورهای بسیار مهمتری وجود دارند که انتقال پول بدون عوارض در کنار آنها رنگ میبازد. وجود همین مشکلات نقش پررنگی در درک اهمیت بیت کوین دارند.
حتی با بررسی نظام پولی جهان میتوان حدس زد که چرا بیت کوین در چند سال اخیر ظهور کرده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با بررسی نظام پولی میتوان نتیجه گرفت که آیا بیت کوین زادهی ذهن یک هکر علاقمند بوده یا احساس نیاز باعث تولد آن شده؟
پول یا وجه رایج؛ تفاوت چیست؟
پول از جملهی عناصر زندگی بشر است که قدمت آن به چندین هزار سال میرسد. پس از آنکه داد و ستد به یکی از ارکان زندگی بشری تبدیل شد، بشر همواره به دنبال راهی بود تا معاملات خود را سر و شکل منظمتری بدهد، چراکه مبادلهی کالا به کالا بعضا پاسخگوی ظرفیت رو به افزایش مبادلات نبوده و از این رو رفته رفته مفهوم پول در جوامع بشری جا افتاد.
بشر ابتدا مواد و عناصر مختلفی را برای استفاده به عنوان یک میانجی برای مبادلات مورد استفاده قرار داد. استفاده از گندم یا سایر مواد در برخی دورههای زمانی ثبت شده، اما رفته رفته بشر به این نتیجه رسید که باید از عنصری به عنوان پول یا میانجی برای انجام معادلات استفاده کند که پنج ویژگی اصلی داشته باشد. این پنج ویژگی که برای اطلاق عنوان پول باید برقرار شوند، شامل قابل حمل بودن، ماندگاری، تقسیم پذیری، برابری مشخصات تمام اجزا و حفظ ارزش در طول سالیان مختلف است.
بشر در طی قرون متمادی به این نتیجه رسید که طلا و نقره تمام ویژگیهای تبدیل شدن به پول را دارند و از این رو اولین سکههای ضرب شده در چند هزار سال گذشته، با استفاده از طلا و نقره بود. ورود سکههای ضرب شده از طلا و نقره به برخی کشورها باعث شد تا رونق اقتصادی ایجاد شده و وضع معیشتی مردم بسیار بهبود یابد. از جملهی این کشورها میتوان به روم باستان اشاره کرد که رونق اقتصادی منجر به ایجاد تحولات سیاسی و فرهنگی شده و باعث شد تا این امپراطوری به پیشرفتهای خارقالعادهای دست یابد.
اما آنچه که امروزه برای خرید کالا، خدمات و پرداخت هزینهها مورد استفاده قرار میدهیم، پول نیست، چراکه تمام پنج ویژگی اشاره شده در بالا، در مورد اسناد کاغذی که امروزه در تمام جهان مورد استفاده قرار میگیرد، صادق نیست. شاید از خود بپرسید که دلیل این موضوع چیست؟ پاسخ این سوال بسیار ساده است؛ تمام وجههای رایج مورد استفاده در کشورهای جهان، بدون پشتوانه هستند.
شاید این پاسخ در ابتدا دور از ذهن و غیرمنطقی به نظر برسد، در واقع بسیاری از شنیدهها و باورهایی موجود در ذهن اغلب مردم جامعه حکایت از این دارد که پول با پشتوانهی طلا چاپ میشود، در حالی که پس از سال ۱۹۷۱ تمام واحدهای پولی وابسته به دلار که یک ارز جهانی است، بدون پشتوانه چاپ میشوند.
اسکناس و سکههایی که بدون پشتوانه چاپ یا ضرب میشوند، قابلیت حفظ ارزش خود را ندارند؛ شاید این دلیل برای شما بسیار ملموس باشد، چراکه ارزش وجه رایج در کشورمان نیز در سالهای اخیر بسیار کاهش یافته و با نگاهی طولانی مدت میتوان دید که این کاهش ارزش در سالهای متمادی اتفاق افتاده و شدت آن در چند سال اخیر بسیار بیشتر بوده است.
کاهش ارزش وجه رایج تنها در مورد کشورمان نبوده و این موضوع گرییان اقتصاد جهانی و به بیان بهتر تمام اقتصادهای دلار محور را گرفته است، بطوریکه ارزش دلار آمریکا بصورت میانگین در هر سال ۲ درصد کاهش پیدا میکند. پس نتیجه میگیریم که اغلب واحدهای پولی و وجههای رایجی که در کشورها مورد استفاده قرار میگیرند، پول نیستند، چراکه پنجمین و مهمترین فاکتور تبدیل شدن به پول که همان حفظ ارزش است، در هیچ یک از واحدهای پولی، مخصوصا دلار وجود ندارد.
اما دلیل این موضوع چیست؟ در ادامه به تشریح این موضوع و چرایی چاپ پول بدون پشتوانه پس از سال ۱۹۷۱ خواهیم پرداخت.
ظهور تا سقوط یک نظام پولی
در طول هزاران سال از حیات بشر روی کرهی زمین، بیش از چند صد واحد پولی متولد شده و بنا به دلایل متفاوتی از بین رفتهاند. جنگ و پایان دوران سلطنت یک خاندان را میتوان دلیلی بر پایان یک واحد پولی خواند، اما از منظر اقتصادی دلایل دیگری نیز در این ماجرا دخیل است. مایک مِلونی، یکی از اقتصاددانانی است که ظهور تا سقوط سیستم پولی را به هفت مرحله تقسیم کرده است. این هفت مرحله به ترتیب شامل موارد زیر است:
۱.استفاده از طلا یا نقره و ضرب سکه با استفاده از این عناصر با ارزش
۲.توسعهی اقتصادی و پیشرفت جامعه از منظر اقتصادی، فرهنگی و سیاسی
۳.پیدایش انتظارات سیاسی و ایجاد ارتش
۴.استفاده از ارتش برای کشورگشایی که ناشی از وفور منابع و قدرت اقتصادی است
۵.تحمیل هزینههای جنگ و کاهش سهم طلا و نقره در چاپ پول (آغاز چاپ پول بدون پشتوانه)
۶.ایجاد تورم و افزایش قیمت کالاها در اثر چاپ پول بدون پشتوانه
۷.افزایش قیمت طلا و نقره و سقوط واحد پول
در طول تاریخ بسیاری از کشورها و امپراطوریها با طی مراحلی که در بالا به آن اشاره کردیم، راه سقوط را در پیش گرفتهاند. البته روز به روز مدل تبعیت از این مدل تغییراتی را به خود دیده است. در دوران باستان خبری از چاپ اسکناس نبوده و برای مثال رومیان در مرحلهی پنجم که حاکی از کاهش میزان سهم طلا و نقره در فرآیند چاپ پول یا به قولی چاپ پول بدون پشتوانه است، رفته رفته میزان مس مورد استفاده در سکههای خود را افزایش دادهاند که این روزها با چاپ اسکناسهای کاغذی بدون پشتوانه نمود پیدا میکند.
البته بهتر است به این نکته اشاره کنیم که اسکناسی که تعهدی برای برابری آن با میزان مشخصی از طلا باشد، ارزشی برابر طلا یا نقرهای که آن را پشتیبانی میکند، دارد، پس نمیتوان تمام اسکناسهای مورد استفاده در تاریخ را بدون پشتوانه عنوان کرد. برای مثال روی ۲۰ دلاریهای چاپ شده پیش از منقضی شدن پیمان برتون وودز، عبارتی ثبت شده که پشتیبانی سکهی طلای ۲۰ دلاری از این اسکناس را یادآوری میکند.
نظام پولی کنونی جهان، عمری ۱۴۰ ساله دارد. در اولین روزهای سال ۱۸۸۰ میلادی، استفاده از طلا به عنوان پشتوانهای برای پول کاغذی مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان، یک اسکناس ۲۰ دلاری آمریکا از طریق یک سکهی طلای ۲۰ دلاری پشتیبانی میشد. یعنی امکان مراجعه به بانک و مطالبهی سکهی بیست دلاری با پرداخت اسکناس ۲۰ دلاری وجود داشت.
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، رونق اقتصادی ایجاد شده باعث شد تا بشر از نظر اقتصادی و فرهنگی پیشرفتهایی را به خود ببیند تا اینکه آتش جنگ جهانی اول روشن شد. در خلال سالهای جنگ جهانی اول و دوم، آمریکا به واسطهی اینکه از میدان نبرد فاصلهی زیادی داشت، نفع زیادی برد.
با توجه به اینکه توجه صنایع اغلب کشورهای اروپایی به تولید جنگ افزار معطوف شده بود، آمریکاییها در ازای دریافت طلای دولتهای اروپایی، به صادرات اقلام مورد نیاز اروپاییها پرداختند و روز به روز به طلای ذخیره شده در خزانهداری آمریکا افزوده شد؛ در پایان جنگ جهانی دوم، آمریکا بیش از دو سوم از کل ذخایر طلای جهان را مال خود کرده بود.
البته در ماههای پایانی جنگ جهانی دوم، آمریکا نیز وارد نبرد شد که همین موضوع باعث شد تا آمریکاییها نیز درگیر چاپ پول، بیش از ارزش واقعی طلای موجود در خزانهی خود شوند که نهایتا این موضوع ارزش هر ۵۰ دلاری را معادل یک سکهی طلای ۲۰ دلاری کرد.
در پایان جنگ جهانی دوم، سران کشورهای مطرح جهان که بالغ بر ۴۲ کشور بودند، گرد هم آمدند تا سر و سامانی به نظام پولی جهان دهند. در پایان این گردهمایی، سیستم برِتون وودز (Bretton Woods) در کنار دو نهاد جهانی صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی ترمیم و توسعه متولد شدند.
به زبان ساده، سیستم برتون وودز یک نظام پایه طلا-دلار بود. بدین ترتیب که تمام ارزهای جهانی براساس دلار پشتیبانی شده و دلار نیز براساس طلایی که آمریکا ذخیره کرده بود، پشتیبانی میشد. آمریکا به پشتوانهی طلایی که بیش از طلای جهانی بود، دلار چاپ میکرد و سایر ارزهای جهانی نیز توسط دلار آمریکا پشتیبانی میشدند.
سیستم برتون وودز تا میانههای دههی ۶۰ میلادی به خوبی پاسخگوی نیاز نظام پولی جهان بود. رشد پرشتاب اقتصاد جهانی در مقایسه با افزایش محدود قیمت طلا، باعث شد تا نگرانیهایی در میان کشورهای اروپایی ایجاد شود. براساس سیستم برتون وودز، آمریکا متعهد بود تا در قبال دریافت دلار، میزان طلای تعیین شده را به کشورهای اروپایی و نهادهای رسمی مالی بازگرداند.
در میانههای دههی ۶۰ میلادی، شارل دوگل، رئیس جمهور فقید فرانسه، با ایراد یک سخنرانی بحث بازگرداندن طلا در قبال تحویل دلارهای موجود در صندوق ذخیرهی کشورهای اروپایی را مطرح کرد. به این ترتیب بسیاری از کشورها با بازگرداندن دلارهای آمریکا، خواستار دریافت طلایی شدند که در اختیار آمریکا بود.
این روند تا آگوست ۱۹۷۱ ادامه داشت تا اینکه ذخایر طلای آمریکا به نصف کاهش یافت و در راستای توقف این روند، ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت آمریکا بصورت یک طرفه، سیستم برتون وودز را لغو کرد. از همین زمان، دیگر دلار توسط طلا پشتیبانی نشده و سایر ارزهای جهانی که به واسطهی پشتیبانی شدن از سوی دلار، پشتوانهی طلا داشتند، به یکباره به پول بدون پشتوانه تبدیل شدند.
مطالعه در مکاتب اقتصادی مختلف نشان از این دارد که شماری از این اقتصاددانها وجود این مشکل را در چند دههی گذشته پیش بینی کردهاند. برای مثال میتوان به مکتب اقتصادی اتریش اشاره کرد. از جملهی نظریه پردازانی که پایان نظام پولی بدون پشتوانه مخصوصا نظام کنونی را پیش بینی کردهاند میتوان به هایک، میزس و میلتونفریدمن اشاره کرد.
میلتون فریدمن از جملهی اقتصاددانانی است که در دههی نود میلادی و زمانی که اینترنت در اولین روزهای توسعهی خود قرار داشت، ظهور پدیدهای نظیر بیتکوین را پیشبینی کرده است. همانطور که اشاره کردیم، وی یکی از نظریه پردازان اقتصادی است که به اصول مکتب اقتصادی اتریش اعتقاد داشته و بکارگیری سیاستهایی نظیر سیستم ذخیرهی کسری مورد استفاده در بانکها و چاپ پول بدون پشتوانه را دلیل اصلی از هم پاشیدن نظام پولی کنونی جهان عنوان کردهاند.
فریدمن اینترنت را عاملی برای از بین رفتن اقتدارگرایی دولتها خوانده است. شاید این نکته جالب باشد که فریدمن در روزهایی که اینترنت هنوز در روزهای ابتدایی توسعه خود قرار دارد، نه تنها به شکوفایی این شبکه اشاره کرده، بلکه وعدهی ایجاد یک واحد پولی الکترونیکی قابل اعتماد را نیز داده که میتوان با استفاده از آن بدون اینکه کاربران یکدیگر را بشناسند، برای همدیگر مبالغی را ارسال کنند.
وی به نکات منفی چنین سیستمی نیز اشاره کرده که این روزها دغدغهی بسیاری از افراد است. از نظر وی این سیستم مالی برای افرادی که اقدام به کارهای غیرقانونی میکنند، بسیار ایدهآل است، چراکه مشخص نشدن هویت افرادی که به ارسال و دریافت پول اقدام میکنند، یک سیستم مناسب است.
البته در کنار فریدمن، نظریه پردازان دیگری از مکتب اقتصادی اتریش وجود دارند که بیت کوین را راهحل نهایی نمیدانند. این افراد براساس تفسیر اصول این مکتب، بیت کوین را فاقد تمام ویژگیهایی میدانند که میتواند همچون طلا یا نقره به عنوان یک واحد پولی مورد استفاده قرار گیرند. در هر صورت کنار گذاشتن نظام پولی کنونی مورد استفاده در جهان که به پایان دوران خود میرسد، اجتناب ناپذیر است و بسیاری از کارشناسان پایان دوران دلار را بسیار نزدیک پیش بینی میکنند.
دولتمردان آمریکا به شدت با هر گونه راهحلی که در هدف آن ارائهی یک سیستم مالی جدید برای فعالیت همزمان با دلار یا رقابت با آن باشد، برخورد میکنند. برنارد وان هاوس یکی از افرادی است که با آگاهی از وضع وخیم نظام پولی جهان، اقدام به ضرب و چاپ اسکناس با عنوان دلار آزادی یا Liberty Dollar کرد.
همانطور که اشاره کردیم، دولتمردان آمریکا از چنین اقداماتی استقبال نمیکنند، از اینرو برنارد وان هاوس به ۲۲ سال زندان محکوم شده است. براساس اطلاعات ارائه شده توسط برنارد وان هاوس، شخصی با اسم مستعار ساتوشی ناکاموتو، در جریان یک کنفرانس که شرکتکنندگان آن را هکرهایی از سراسر جهان تشکیل داده بودند، ایدهی وی را بسیار پسندیده و آن را کار بسیار جالبی عنوان کرده است.
این کنفرانس که در آمستردام برگزار شده، دقیقا پس از انتشار دلارهای آزاد وان هاوس و چندی پیش از ظهور بیت کوین بوده است. همانطور که اشاره کردیم، دلار آمریکا و مشکلات اقتصاد بدون پشتوانهی این کشور، اقتصاد اغلب کشورها را تحت تاثیر خود قرار داده است. شاید از خود بپرسید که راهحل فرار از چنین نظام پولی برای کشورمان چیست؟ شماری از کارشناسان اقتصادی در سالهای گذشته با هشدار آیندهای مبهم و پایان دوران دلار، پیشنهاداتی را نیز در این راستا ارائه کردهاند.
بسیاری بازگشت به طلا و نقره را پیشنهاد میدهند، اما آیا در عصر فناوریهای نوین و اینترنت، بازگشت به طلا و نقره منطقی به نظر میرسد؟ شاید بیت کوین به عنوان طلای دیجیتال بتواند نقش تاثیرگذارتر و موثری را در مبادلات جهانی و تبدیل شدن به پول بینالمللی بازی کند؟ در واقع خصوصیات بیت کوین بسیار منطبق بر شرایط امروز جهان بوده و با پیشرفتهای دانش بشری نیز مطابقت دارد؟
همه چیز با انتشار مقالهای با عنوان بیت کوین: سیستم نقطه به نقطه پول الکترونیک (Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System) در روز جمعه ۱۰ آبان ۱۳۸۷ (۳۱ اکتبر ۲۰۰۸) آغاز شد. این مقاله در ۹ صفحه تنظیم شده بود. در این مقاله بصورت جامع در خصوص یک سیستم پرداخت نقطه به نقطه یا پیر تو پیر با عنوان بیت کوین توضیحاتی ارائه شده و حتی بخشی از کدهای توسعه یافته برای پیادهسازی این سیستم نیز درون این مقاله گنجانده شده بود.
نویسندهی این مقاله کسی نیست جز ساتوشی ناکاموتوی معروف اما ناشناخته؛ ناکاموتو پس از انتشار مقالهاش، مشغول پیادهسازی کدها بصورت متن باز شد و سیستم بین کوین را در ژانویه سال ۲۰۰۹ رسما معرفی کرد.
بیت کوین را باید اولین سیستم پولی غیرمتمرکزی بدانیم که پا به عرصهی وجود گذاشت. توسعه و معرفی یک سیستم با اسم مستعار را باید حرکت هوشمندانهای خواند، چراکه توجه افراد به جای پرداختن به شخصیت توسعه دهنده و ابداع کنندهی این سیستم، جلب کارکرد خود سیستم خواهد شد.
به واقع میتوان سیاست در پیش گرفته شده توسط ناکاموتو را نیز دارای چنین اثری خواند. نهایتا باید به این نکته اشاره کرد که امروز، بیت کوین بسیار بزرگتر از ساتوشی ناکاموتو است.
در قسمت اول مجموعه مقالاتی که برای بیت کوین منتشر کردیم، به سراغ بررسی چرایی تولد این سیستم پرداختیم. بررسی نظام پولی کنونی جهان بهترین روش برای تشریح لزوم تولد بیت کوین است، به بیان بهتر، با نگاهی به وضعیت اقتصاد جهان میتوان به جرات گفت که تولد بیت کوین نه یک سیستم صرفا بهتر و منطبق بر فناوریهای روز، بلکهی اجباری برای رهایی از بحرانهای مالی آینده است.
شاید دلیل اینکه شماری ساتوشی ناکاموتو را یک فرد تصویر نکرده و بیت کوین را نتیجهی کار یک سازمان یا تیم میدانند نیز همین باشد، چراکه این سیستم با هدف معین و در زمان مشخصی معرفی شده است.
در واقع بیت کوین اغلب ویژگیهای طلا و نقرهای را دارد که در زمان باستان از آن به عنوان پول استفاده میشد و تا چند دهه پیش نیز به عنوان پشتوانهای برای وجههای رایج مورد استفاده قرار میگرفت. در قسمت بعد از سری مقالات بیت کوین، به سراغ عملکرد فنی پول رمزنگاری شده خواهیم رفت. در قسمت دوم مفاهیم فنی بیت کوین بررسی خواهند شد.
لطفا نظرات خود در این رابطه را با ما و دوستانتان به اشتراک بگذارید؟
114 دیدگاه ها
whoah this blog is excellent i love reading your posts. Keep up the good work! You know, a lot of people are looking around for this info, you can aid them greatly.
Some truly choice posts on this site, saved to favorites .
One more issue is that video games can be serious anyway with the key focus on learning rather than entertainment. Although, it has an entertainment aspect to keep the kids engaged, each one game will likely be designed to focus on a specific set of skills or area, such as numbers or scientific disciplines. Thanks for your post.
You completed certain fine points there. I did a search on the theme and found mainly persons will have the same opinion with your blog.
Hey there! I’m at work surfing around your blog from my new iphone! Just wanted to say I love reading through your blog and look forward to all your posts! Carry on the excellent work!
Pretty nice post. I just stumbled upon your blog and wished to say that I have really enjoyed browsing your blog posts. After all I’ll be subscribing to your feed and I hope you write again very soon!
Today, I went to the beach front with my children. I found a sea shell and gave it to my 4 year old daughter and said “You can hear the ocean if you put this to your ear.” She placed the shell to her ear and screamed. There was a hermit crab inside and it pinched her ear. She never wants to go back! LoL I know this is completely off topic but I had to tell someone!
I am really enjoying the theme/design of your website. Do you ever run into any browser compatibility issues? A number of my blog readers have complained about my blog not working correctly in Explorer but looks great in Safari. Do you have any suggestions to help fix this problem?
Some truly good articles on this website, thank you for contribution. “A liar should have a good memory.” by Quintilian.
I’m extremely impressed with your writing skills as well as with the layout on your weblog. Is this a paid theme or did you customize it yourself? Either way keep up the excellent quality writing, it’s rare to see a great blog like this one nowadays..
Hi, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam feedback? If so how do you reduce it, any plugin or anything you can advise? I get so much lately it’s driving me crazy so any help is very much appreciated.
Dead indited written content , appreciate it for selective information .
Very good article. I certainly appreciate this site. Continue the good work!
One more important component is that if you are an elderly person, travel insurance with regard to pensioners is something you should make sure you really take into account. The mature you are, the greater at risk you happen to be for allowing something negative happen to you while overseas. If you are not covered by a number of comprehensive insurance policy, you could have a number of serious problems. Thanks for discussing your advice on this weblog.
I got what you intend, regards for putting up.Woh I am thankful to find this website through google. “Food is the most primitive form of comfort.” by Sheila Graham.
Tabela Modelleri, ihtiyacınıza göre tüm tabela modellerini ve fiyatlarını sizler için detaylı bir ÅŸekilde sıraladık. Tabela imalatı için bize ulaşın. https://www.tabelamodelleri.co Ä°stanbul Genelinde tabela, tabelacı, reklam tabela, ışıklı Tabela, Reklam Tabela Modelleri, Tabela imalatı hizmeti olarak faaliyet vermektedir. Güvenilir Tabela hizmeti al, zaman kazan, garantide ol. Ä°stanbul’da binlerce Tabela Firması hazır. Ödüllü giriÅŸim. Yılda 2 milyon mutlu müşteri. Yeni bir iÅŸletme açmaya karar verdiniz ve tabelasını nasıl ve nerede yaptıracağınıza karar veremediniz mi.
Once I initially commented I clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now each time a remark is added I get 4 emails with the identical comment. Is there any method you’ll be able to remove me from that service? Thanks!
Tabela Modelleri, ihtiyacınıza göre tüm tabela modellerini ve fiyatlarını sizler için detaylı bir ÅŸekilde sıraladık. Tabela imalatı için bize ulaşın. https://www.tabelamodelleri.co Ä°stanbul Genelinde tabela, tabelacı, reklam tabela, ışıklı Tabela, Reklam Tabela Modelleri, Tabela imalatı hizmeti olarak faaliyet vermektedir. Güvenilir Tabela hizmeti al, zaman kazan, garantide ol. Ä°stanbul’da binlerce Tabela Firması hazır. Ödüllü giriÅŸim. Yılda 2 milyon mutlu müşteri. Yeni bir iÅŸletme açmaya karar verdiniz ve tabelasını nasıl ve nerede yaptıracağınıza karar veremediniz mi.
Hey There. I found your blog using msn. This is an extremely well written article. I will make sure to bookmark it and return to read more of your useful information. Thanks for the post. I’ll definitely return.
Tabela Modelleri, ihtiyacınıza göre tüm tabela modellerini ve fiyatlarını sizler için detaylı bir ÅŸekilde sıraladık. Tabela imalatı için bize ulaşın. https://www.tabelamodelleri.co Ä°stanbul Genelinde tabela, tabelacı, reklam tabela, ışıklı Tabela, Reklam Tabela Modelleri, Tabela imalatı hizmeti olarak faaliyet vermektedir. Güvenilir Tabela hizmeti al, zaman kazan, garantide ol. Ä°stanbul’da binlerce Tabela Firması hazır. Ödüllü giriÅŸim. Yılda 2 milyon mutlu müşteri. Yeni bir iÅŸletme açmaya karar verdiniz ve tabelasını nasıl ve nerede yaptıracağınıza karar veremediniz mi.