ETF یا صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس چیست؟
شیوه فعالیت ما در بورس (به سادهترین بیان) به دو شکل است: تعدادی برگه سهم خریداری میکنیم و اگر قیمت به اندازه کافی بالا رود ، سهام خود را میفروشیم. گاهی هم برای سهیم شدن در سود حاصل از عملیات یک شرکت، سهام آن را خریداری میکنیم. واضح است که شما با ۱ میلیون تومان نمیتوانید یک پالایشگاه تاسیس کنید. اما میتوانید قسمت کوچکی از یک پالایشگاه را بخرید و در کسبوکار آنها سهیم شوید.
صندوق ETF یا Exchange Tradable Found یک صندوق از داراییهای متنوع است که درست مانند سهام معمولی در بورس معامله میشود. یعنی شما در هر زمان که دوست داشته باشید میتوانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. علاوه بر تنوع و مدیریت ریسک، از مهمترین جذابیتهای ETF نقدشوندگی (Liquidity) بالای آن است. فقط کافی است اراده کنید که پول خود را از بازار خارج کنید. به سادگی میتوانید واحدهای (یونیتها) خود را بفروشید. اگر صندوق شما درآمد ثابت باشد، در زمانی کوتاه (یک روز کاری) اصل پول سرمایهگذاری شده و سود روزشمار آن در حساب شما خواهد بود.
دارایی که در این صندوق نگهداری میشود چیست؟
در یک صندوق ممکن است داراییها متفاوتی قرار بگیرد. یک صندوق ETF ممکن است از چندین سهام ، سپرده بانکی ، شمش طلا ، اوراق خزانه دولتی ، مقداری پول نقد ، سکه ، ارز یا ترکیبی از تمامی این موارد تشکیل شده باشد. این که در صندوق چه میگذارند، نوع صندوق را تعیین میکند، که در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
اگر شما ۱ درصد از یک صندوق ETF را بخرید، مالک ۱ درصد تمام این داراییها میشوید. یعنی اگر صندوق از صدکلیو طلا، ۱۰ میلیارد تومان سپرده، ۱ میلیارد تومان اوراق خزانه و دویست میلیون تومان سهام تشکیل شده باشد، شما مالک ۱ کیلوگرم طلا، ۱۰۰ میلیون تومان سپرده، ۱۰ میلیون تومان اوراق خزانه و ۲ میلیون سهام خواهید شد. هر سرمایهگذار به اندازه واحدهایی که میخرد مالک داراییهای صندوق میشود. البته شما به عنوان سهامدار نمیتوانید به این ترکیب صندوق دست بزنید، یا اراده کنید که فقط ۱۰۰ گرم از طلایی که دارید را برایتان بفروشند. بلکه اگر یک واحد از صندوق را بخرید، به اندازه سهم خود دارایی کسب میکنید و با فروختن آن، دارایی خود را نقد میکنید. درست است که دارایی شما در صندوق باقی میماند و نمیتوانید آن را به صورت فیزیکی تحویل بگیرید، اما منافع حاصل از تغییرات قیمت این داراییها نصیب شما میشود.
مزایای صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، علاوه بر مزایای سایر صندوق های سرمایه گذاری این مزایا را هم دارد:
_ معافیت مالیاتی معاملات واحد ها
_ افزایش نقدشوندگی واحد های ETF با وجود عملیات بازارگردانی
_ تخصیص بهینه داراییها (متنوع سازی) با حذف هزینه و زمان اندک
_ سادگی ، سهولت و سرعت در معامله
_ کاهش زمان تصفیه نسبت به صندوق های فعلی
_ خرید و فروش آنلاین واحد های ETF
یک سرمایهگذار میتواند یک ETF را به دو طریق واگذار کند:
_ با تقدیم سهمها به صندوق ETF در ازای سهم های مبنا، ETF را باز خرید کند.
_ صندوق قابل معامله در بورس ( ETF ) را در بازار ثانویه به فروش برساند.
نوع پرداخت سود سهام
هر ETF معمولا سود سهامی را که از سهام مبنا دریافت شده است در هر فصل پرداخت میکند.
هرچند، سهام مبنا سود سهام را در سراسر فصل پرداخت میکنند. از این جهت ، این صندوق ها میتوانند به مدت بیشتری در طول فصل پول را نگه دارند، با اینکه شاخص محکی مبنا از پول تشکیل نشده است.
با داشتن ETFهایی که سود سهام پرداخت میکنند، درست مانند سود سهام عادی ، پول سر از حساب دلالی شما درخواهد آورد.
اگر میخواهید آن پول را مجددا سرمایهگذاری کنید، باید خرید دیگری انجام بدهید.
تفاوت ETF با دیگر صندوق ھا چیست؟
_ از تمام دفاتر کارگزاری ھا و سامانه آنلاین معاملات قابل معامله است.
_ ارزش خالص دارایی ھای آن به لحظه محاسبه و به اطلاع سرمایه گذاران می رسد.
_ سرمایه گذاری در ETF و خروج از آن بسیار آسان است.
انواع صندوق ETF
در دنیا انواع متنوعی از ETF وجود دارد که به آن ها خواهیم پرداخت. اما برخی از این صندوق ها در بازار ایران وجود ندارند. ممکن است رفته رفته این ETFها به بازار ما هم راه پیدا کنند. انتخاب نوع ETF به روحیه و انتظار شما بستگی دارد.
صندوق با درآمد ثابت
صندوق با درآمد ثابت قابل معامله در بورس نوعی از ETF است که در آن مقدار رشد صندوق مشخص شده است. یعنی اگر یک واحد از این صندوقها را بخرید، مقدار مشخصی درآمد کسب خواهید کرد. اگر بخواهید واحد سرمایهگذاری خود را برای مدت زمانی کوتاه نگه دارید، بازدهی کوچکتر از بازدهی سالانه خواهد شد. سرمایهگذاری در صندوق با درآمد ثابت یک سرمایهگذاری بدون ریسک است. صندوق در این حالت ضامن اصل پول و سود شما است. حداقل ۷۰ درصد از دارایی این صندوق ها از اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه تشکیل میشود. برای مطلع شدن از داراییهای یک صندوق، بهتر است به امیدنامه آن مراجعه کنید.
در بازار سرمایه سرمایهگذاری در ETF با درآمد ثابت، به عنوان یک سرمایهگذاری بدون ریسکدرک میشود.
صندوق سهام
یک ETF سهام از تعدادی سهم مختلف تشکیل میشود. در این حالت ممکن است شرکت اصل پول شما را تضمین میکند. اگر اصل پول تضمین شود، مدیریت صندوق ضامن زیان صندوق است و نه سود آن. یعنی اگر صندوق سود کرد، شما در سود سهیم هستید، اما در صورت زیان چیزی از پول شما کم نمیشود. در برخی صندوقهای سهام شما هم در سود شریک هستید و هم در زیان. ۷۰ درصد دارایی این صندوقها از سهام تشکیل میشود. توجه کنید که حتی اگر از بازگشت اصل پول خود اطمینان داشته باشید، این صندوق بدون ریسک نیست. چرا که ممکن است هیچ سودی نصیب شما نشود. در حالی که اگر بر روی صندوق با درآمد ثابت سرمایهگذاری کرده بودید، از درآمدی ثابت بهره میبردید.
صندوق مختلط
صندوق مختلط، همانطور که از اسمش بر میآید چیزی میان دو حالت قبلی است. در این نوع صندوق حداقل ۴۰ درصد از دارایی را سهام و حداقل ۴۰ درصد را اوراق با درآمد ثابت (مثل سپرده) تشکیل میدهد. ۲۰ درصد باقیمانده میتواند از بین سهام یا اوراق انتخاب شود.
صندوق بازار خارجی
به غیر از صندوق ETF بازار داخلی، در بسیاری از کشورها صندوق بازار خارجی هم وجود دارد. مثلا ممکن است به هر دلیل بخواهید در بازار ژاپن سرمایهگذاری کنید. اما چیزی از وضعیت بازار ژاپن ندانید و نتوانید صورتهای مالی را که به زبان ژاپنی هستند بخوانید. در این صورت بجای استخدام مترجم یا ثبتنام در کلاس زبان ژاپنی، میتوانید از ETF بازارخارجی (Foreign Market) استفاده کنید.
صندوق ارز
ETF ارز از دیگر انواع این صندوقها است. همانطور که حدس میزنید بیشتر دارایی این صندوقها را ارز تشکیل میدهد. استفاده از ETF ارزی در بازار فارکس مرسوم است. سرمایهگذارانی که میخواهد ریسک نواسانهای ارزی را پوشش بدهند به سراغ این صندوقها میروند.
صندوق صنعتی
ETFهای گروه یا صنعتی، نوعی از صندوق هستند که تمامی سهمهای آن از یک صنعت انتخاب میشوند. فرض کنید که میدانید صنعت فلزات رشد خواهد کرد. اما نمیدانید کدام شرکتها از این رشد بهرهمند میشوند. برای همین میتوانید بر روی ETF صنعت فلزات سرمایهگذاری کنید. در این صندوق سهام شرکتهایی که در صنعت فلزات فعالیت میکنند یافت میشود. معامله آنلاین از مهمترین صفات صندوقهای ETF است.
صندوق کالایی
ETF کالایی، به جای سهام و اوراق از کالا تشکیل میشود. صندوق طلا، صندوق فلزات گرانبها شامل طلا، نقره و پلاتین، صندوق فلزات غیرگرانبها شامل فولاد، آلومینیوم، مس و غیره و صندوق نفتی چند مثال از ETF کالایی هستند. مدیریت صندوق میتواند با اوراق تبعی دارایی شما را بیمه کند، یا به کمک ابزارهای مختلف بازدهی بیشتری نسبت به تغییرات قیمت طلا در بازار به دست آورد.
صندوق خرسی یا صندوق معکوس
یک نوع بسیار جالب ETF (که ارزش دارد برای آن یک مقاله جداگانه نوشته شود) ETF معکوسیا ETF خرسی (Inverse ETF or Bear ETF) است. معروف است که میگویند تعداد سهمهای بد از سهمهای خوب بیشتر است. حالا فرض کنید میتوانستید سهمی که ندارید را امروز بفروشید و وقتی سهم ارزان شد آن را بخرید. به این عمل در اصلاح شورتسل (Short Sell) میگویند. ETF خرسی از این سازوکار بهره میبرد. به کمک این سازوکار، وقتی میدانید بازار منفی است، لازم نیست بورس را ترک کنید. در این وضعیت میتوانید از ETFهای خرسی استفاده کنید.
دیگر مزایای صندوق ETF
به غیر از مزایایی که برای صندوق قابل معامله در بورس بر شمردیم، این صندوقها مزایای دیگری هم دارند. اگر همه بخواهند یک سهم را بفروشند، اما هیچ خریداری وجود نداشته باشد،صف فروش تشکیل میشود. در این حالت شما میخواهید از بازار خارج شوید، اما نمیتوانید. به همین دلیل ممکن است برای چند روز پیاپی ارزش سرمایهگذاری شما کم شود. هیچ کاری هم از دست شما بر نمیآید. اما برای ETFها هرگز صف فروش تشکیل نمیشود. در حقیقت برای ETFها هرگز صف حرید یا فروش تشکیل نمیشود.
برای صدور و ابطال صندوقهای سرمایهگذاری مشترک حتما باید به صورت حضوری به کارگزاری مراجعه کنید. اگر شاغل باشید باید برای این کار مرخصی بگیرید. اما میتوانید در طول روز معاملاتی با یک تلفن یا از طریق آنلاین اقدام به خریدوفروش واحدهای ETF کنید. اما شاید شفافیت از مهمترین ویژگیهای ETF باشد. به خصوص که NAV صندوق هر دو دقیقه یکبار به روز میشود. به همین دلیل برای آگاهی از NAV صندوق لازم نیست تا پایان روز معاملاتی صبر کنید.
فرهنگ ETF یک فرهنگ درست
در ایران بازار سرمایه آن طور که باید معرفی نشده است و مردم به غیر از سرمایهگذاری در مسکن، طلا و بانک با انواع دیگر سرمایهگذاری آشنایی زیادی ندارند. در کشورهای دیگر (به خصوص ژاپن، آلمان و آمریکا) مردم بر روی اوراق دولتی سرمایهگذاری میکنند. دست دولت در این کشورها در اجرای سیاستهای پولی (مثل کنترل حجم نقدینگی) بازتر است. اما حتی در این کشورها مردم ترجیح میدهند به جای آن که خودشان اوراق را انتخاب کنند، به صندوقها رجوع کنند. فرقی نمیکند چقدر با بازار سرمایه آشنا باشید. سرمایهگذاری بر روی ETF علاوه بر منافع اجتماعی آن یک سرمایهگذاری کمریسک است که در بیشتر موارد بازدهی آن از بازدهی عمومی کالاهای سرمایهای یا سپرده بانکی بیشتر خواهد بود.
مزایای مالیاتی
از آنجا که ETFها شاخص اسناد داراییای هستند که بهصورت منفعلانه مدیریت میشوند، نسبت به صندوقهای سرمایهگذاری عادی، مزایای مالیاتی بیشتری دارند. آنها بهخاطر پایین بودن گردش اوراق بهادار، درآمد سرمایهای بیشتری تولید میکنند و در مقایسه با آن دسته از صندوقهای سرمایهگذاری که بهطور فعال مدیریت میشوند، درآمد سرمایهای کمتری را تحقق خواهند بخشید. یک ETF شاخص فقط اوراق بهادار را برای نشان دادن تغییرات در شاخص مبنای خود میفروشد. صندوقهای سرمایهگذاری سنتی این درآمدهای سرمایهای تحققنایافته را به موازات افزایش ارزش سهام سند دارایی انباشته میکنند. وقتی صندوق آن سهام را میفروشد، سود سرمایه را به نسبت مالکیت سرمایهگذاران بین آنها توزیع میکند. این فروش منجر به مالیات بیشتری برای مالکان صندوقهای سرمایهداری خواهد شد.
شفافیت
همانطور که قبلا اشاره شد، ETFها برای تکرار عملکرد شاخص یا کالای مبنای خود طراحی شدهاند. سرمایهگذاران همواره میدانند دقیقا چه دارند میخرند و میتوانند ببینند که دقیقا چه چیزی ETF را تشکیل میدهد. قیمتها بهطور روشن مشخص شدهاند. از آنجا که صندوقهای سرمایهگذاری تنها دو بار در سال باید هلدینگهای خود را گزارش بدهند، وقتی شما یک صندوق سرمایهگذاری میخرید، آنچه که بهدست میآورید ممکن است چندان شفاف و مشخص نباشد.
گزینهها
تعدادی از ETFها دارای گزینههایی هستند که میتوان آنها را معامله کرد. میتوان از آنها برای خلق راهبردهای متفاوت سرمایهگذاری در ارتباط با ETF مبنا استفاده کرد. این امر این امکان را برای سرمایهگذاران ETF فراهم میکند تا در اسناد دارایی خود از اهرم عملیاتی و مالی استفاده کنند.
قیمت و کمیسیون
یکی از ویژگیهای ETFها، مخصوصا در مقایسه با صندوقهای سرمایهگذاری مشترک سنتی، پایین بودن قیمت سالانهشان است. ماهیت منفعلانهی سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص، کاهش مخارج بازاریابی، توزیع و حسابداری، همه و همه به این پایین بودن مبلغ کمک میکنند. هرچند، سرمایهگذاران فردی باید برای خرید و فروش سهمهای ETF کمیسیون دلالی پرداخت کنند؛ این امر ممکن است هزینهی سرمایهگذاری در ETF را برای سرمایهگذارانی که مکررا به معامله میپردازند افزایش بدهد.
85 دیدگاه ها
There are a couple of interesting points with time in this posting but I do not know if these people center to heart. There’s some validity but I’m going to take hold opinion until I check into it further. Good write-up , thanks and now we want a lot more! Combined with FeedBurner too
I’m still learning from you, while I’m trying to reach my goals. I certainly enjoy reading all that is written on your website.Keep the aarticles coming. I liked it!
What’s Happening i’m new to this, I stumbled upon this I’ve discovered It absolutely useful and it has aided me out loads. I hope to give a contribution & assist different users like its aided me. Good job.
Wow, amazing blog structure! How lengthy have you ever been blogging for? you made blogging glance easy. The full look of your web site is magnificent, let alone the content material!
I enjoy you because of all your work on this site. My mother loves carrying out research and it’s really simple to grasp why. A number of us hear all about the lively method you make reliable strategies through your blog and as well as attract participation from others on this matter and our favorite girl is undoubtedly becoming educated a lot of things. Take pleasure in the remaining portion of the year. Your conducting a glorious job.