معرفی و مقایسه سکیوریتی توکن و یوتیلیتی توکن
با گذشت زمان و به سبب رونق چشمگیر و افزایش علاقهمندی به رمزارزها و تکنولوژی بلاکچین، اصطلاحات و واژههای این حوزه و صنعت مرتبط با آن نیز بیش از پیش فراگیرتر شده و ضرورت فراگیری آنها نیز بیشتر از قبل احساس میشود.
در همین راستا، از میان واژگان حوزه رمزارز به اصطلاحات فراوانی بر میخوریم که ما در اینجا قصد داریم به مفهوم توکن، انواع آن و بطور مشخص توکن تضمینی یا توکن اوراق بهادار که به سکیوریتی توکن (Security token) شهرت دارد، بپردازیم.
توضیح و تعریف دقیق توکن، شاید چندان کار سادهای نباشد. توکن را میتوان یک نشانه و نماد یک ارزش یا یک دارایی تایید شده قلمداد کرد. به عبارت دیگر توکن در لغت به هرگونه کالای تایید شده قابل مبادله مانند ارز، حواله طلا، آیتمهای بازی کامپیوتری و … گفته میشود.
یک توکن را نمیبایست به داشتن یک نقش خاص محدود کرد و عملاً میتواند نقشهای متعددی را در اکوسیستم خود ایفا کند. توکنها انواع و اقسام مختلفی دارند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
🔸 ۱- توکنهای ارزی (Currency tokens)
🔸 ۲- توکنهای ابزاری (Utility tokens)
🔸 ۳- توکنهای دارایی (Asset tokens)
🔸 ۴- توکنهای سهمی (Equity tokens)
🔸 ۵- توکنهای جایزه (Reward tokens)
🔸 ۶- توکنهای سودده (Dividend tokens)
🔸 ۷- توکنهای تضمینی (Security tokens)
چنانکه از اسم این نوع از توکنها بر میآید، از این توکنها بهعنوان روشی جهت انجام پرداخت و ذخیره ارزش استفاده میشود، که میتواند بعداً تسویه شود. لذا کاربرد این توکنها مانند سایر رمزارزها مثل بیتکوین است.
پیدایش اتریوم موجب به وجود آمدن توکنهای ابزاری یا یوتیلیتی توکن شد. به این نوع از توکنها، توکنهای اپلیکیشن هم گفته میشود. برخلاف توکنهای ارزی، یوتیلیتی توکن ها به دارندگان خود امکان دسترسی به یک محصول یا سرویسی خاص را میدهند.
برای این که به خوبی متوجه این موضوع شوید یک کمپانی ساخت بازیهای کامپیوتری را تصور کنید. این شرکت درحال ساخت یک بازی جدید است که هنوز پروژه ساخت آن شروع نشده است. پس این شرکت با فروش یوتیلیتی توکنهای خود به خریداران این بازی اجازه میدهد که پس از انتشار بازی، دارندگان این توکنها از منافع آن بهرهمند شوند.
فایل کوین (Filecoin) نمونهی مناسبی برای این مورد است. فایل کوین با فروش توکنهای ابزاری، امکان دسترسی به پلتفرم ذخیرهسازی اطلاعات را به مشتریان خود فراهم مینماید. این رمزارز با فروش یوتیلیتی توکن های خود در نهایت موفق به جذب سرمایهی ۲۵۷ میلیون دلاری شد.
توکن یوتیلیتی به دارندگانش اجازه میدهد که از امکانات پلتفرم استفاده کرده و امکان سود بردن از شبکه را به وسیلهی دادن حق رای به آنها فراهم میکند.
یوتیلیتی توکن ها بهطور معمول بر روی یک بلاکچین مانند شبکه بلاکچین اتریوم ساخته میشوند و در همان شبکه میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. توکنهایی که در بستر شبکه بلاکچین اتریوم ساخته میشوند با نام ERC20 شناخته میشوند. از توکنهای Ether و Sia بهعنوان پروژههای موفق دیگری میتوان یاد کرد که در گروه یوتیلیتی توکن ها (Utility Tokens) قرار میگیرند.
توکنهای دارایی، همان قالب دیجیتالی یک دارایی در یک پلتفرم یا سازمان میباشند. به عنوان مثال ممکن است یک توکن، نماینده و نشانگر میزان مشخصی از یک دارایی نظیر املاک یا دارایی فیزیکی همانند طلا محسوب شود.
از توکنهای سهمی بیشتر به عنوان یک مفهوم تئوری استفاده میشود. این توکنها به صاحبانشان، مالکیت سهام منتشر کننده آن توکن را میدهند. تقریباً چیزی شبیه به سهام یک شرکت.
توکنهای جایزه یا پاداش را میتوان معادل امتیاز وفاداری (loyalty points) یا برای پرداخت جایزه تلقی کرد.
به غیر از توکنهای ارزی، سایر توکنها نوعی قرارداد سرمایهگذاری با پتانسیل درآمدی قلمداد میشوند که خود در ایجاد آن هیچ نقشی ندارند. چنین درآمدی میتواند در انواع و اقسام مختلف وجود داشته باشد. به عنوان نمونه کسب سود از طریق نگهداری توکن، سرمایهگذاری و یا انجام عملیات ماینینگ و…
بعضی از مجموعهها درآمد حاصله را با توزیع سود بین دارندگان توکن تقسیم میکنند. مضافاً اینکه، بلاکچینهایی وجود دارند که دارای ویژگیهایی مشابه پرداخت سود هستند که باعث میشود ارز آنها مشابه یک “توکن سودده” باشد.
همانند سهام شرکتها، توکنهای دارای قابلیت سوددهی، میتوانند امتیاز رای را با خود به همراه داشته یا نداشته باشند. اما برخلاف سهام، نگهداری توکنهای سودده تنها حق امتیاز کسب درآمد انفعالی را به دارنده آن میدهد و دارنده توکن نمیتواند هیچگونه ادعایی درخصوص مالکیت در سازمان مربوطه را داشته باشد.
گفتنی است proof of stake یا همان pos که میتوان مفهوم آن را تداعی کننده نگهداری و ذخیره توکن دانست، میتواند نوعی مفهوم سوددهی نیز تلقی گردد و دارندگان توکن در یک کیفپول از پیش تعیین شده، به تناسب زمانی که توکن را نگه داشتهاند، مقداری دریافتی داشته باشند.
و سرانجام به اصلیترین بخش این مقاله یعنی توکنهای تضمینی یا همان سکیوریتی توکن (Security tokens) میرسیم. توکنی که ناگزیر است تا تست هاوی (Howey) را با موفقیت پشت سر بگذارد تا آنگاه بهعنوان اوراق بهادار شناخته شود. تست هاوی با استفاده از دو سؤال ساده تمایز بین یوتیلیتی توکن ها و سکیوریتی توکن ها را مشخص میکند.
علاوهبر خرید محصولات و خدمات توسط سکیوریتی توکن ها، میتوان ضمن نگهداری آنها انتظار بازده سرمایهگذاری و منفعت نیز داشت. این ویژگی باعث شده است تا فعالان بازار و همچنین کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا (SEC) این توکنها را بهعنوان اوراق بهادار طبقهبندی کنند. بنابراین سکیوریتی توکن ها بهعنوان یک قرارداد سرمایهگذاری و دارای پتانسیل کسب سود و درآمد انفعالی یا نوعی از درآمد که شخص سرمایهگذار در ایجاد آن هیچ نقشی ندارد (passive income) شناخته میشوند.
داراییهایی که با سکیوریتی توکن ها عرضه میشوند در دنیای واقعی وجود دارند و مانند پلی بین سیستم مالی فعلی و دنیای بلاکچین هستند.
گفتنی است سکیوریتی توکن ها، بهمنظور سرمایهگذاری و پرداخت سود به سرمایهگذاران تولید میشوند. مادامیکه سود و یا منفعتی عاید کمپانی مزبور شود، از طریق توکن اعتبار یافته خود، بخشی از این سود به سرمایهگذاران پرداخت میشود. همچنین دارندگان توکنهای تضمینی، از حق مالکیت و داشتن سهام اصلی کمپانی برخوردار میباشند.
نکته مهم دیگری که در مورد سکیوریتی توکن وجود دارد این است که عدم مطابقت با قوانین در نظر گرفته شده، ممکن است عواقبی نظیر جریمه و یا حتی معلق شدن کل پروژه را به همراه داشته باشد.
اما در مورد توکنهای ابزاری یا همان یوتیلیتی توکن (Utility) هیچ تضمینی به دریافت سود به سرمایهگذاران داده نمیشود. آنها تنها به کاربردهای مشخصی که از سوی کمپانی اعلام میشود، دسترسی خواهند داشت.
رشد ارزش یوتیلیتی توکن بهطور مستقیم به پیشرفت پروتکل، اپلیکیشن و کارایی آن در یک پلتفرم وابسته خواهد بود. نقطه ضعف این گروه از توکنها در عدم الزام آنها به رعایت قوانین است. این موضوع باعث میشود که هر کمپانی با سیاستهایی که در بیشتر موارد از شفافیت کافی نیز برخوردار نیست، امکان فعالیت داشته و بهصورت سلیقهای عمل نمایند. درضمن کاربران ناراضی هیچ مرجعی برای ثبت شکایت نخواهند یافت.
درهمین راستا تصریح میکند از معایب سکیوریتی توکن میتوان به محدودیتهای ناشی از اعمال قوانین سختگیرانه اشاره کرد. بهعنوان مثال رعایت قوانین KYC & AML (مبارزه با پولشویی و شناخت مشتری)، در واقع تعیینکننده افراد مبادله کننده و چگونگی انجام مبادلات است که طبیعتاً خیلی از افراد و صرافیها را از صحنه مبادلات این گونه از داراییها خارج میکند.
پروژههای Polymath و tZERO، از جمله مواردی هستند که در گروه سکیوریتی توکن ها قرار دارند. توکن های فوق براساس قوانین SEC توزیع شده و مورد بهرهبرداری قرار خواهد گرفت. از آنجایی که این توکنها، بهعنوان توکن اوراق بهادار شناخته میشوند، تحت قوانین اوراق بهادار و قانونگذاریهای مربوطه قرار خواهند گرفت.
با اینکه توکنهای تضمینی در مقایسه با توکنهای ابزاری، سهم بسیار کوچکتری از بازار را در اختیار دارند، اما بهنظر میرسد رفته رفته شاهد پررنگتر شدن نقش توکنهای تضمینی باشیم و این توکنها بهزودی توسط افراد مختلف جامعه پذیرفته میشوند. پیشبینی میشود که حجم بالایی از سرمایه، در آینده نزدیک توسط غولهای وال استریت به شکل سکیوریتی توکن وارد بازار خواهند شد. و دلیل عمده آن را میتوان در امنیت بالاتر آن جستجو کرد.
از اواخر سال ۲۰۱۸ تاکنون فضای ICOها تاحدودی غیرقابل اعتماد شده است. برخی از کشورها برگزاری ICOها را غیرقانونی اعلام کردهاند و بهدلیل نبود قانون مناسب در حوزه توکنهای ابزاری، پیگیری در مواقع ضروری بیفایده میباشد. پس با این حساب میتوان سکیوریتی توکن ها را مطمئنتر از هر توکن دیگری قلمداد کرد.
کارلوس دومینوگو، از فعالان حوزه رمزارزها در ارتباط با حجم بالقوه بازار توکنهای تضمینی مینویسد:
سکیوریتی توکن ها همانطورکه بیتکوین بهعنوان یک ارز شناخته شد، بهعنوان یک سرمایهگذاری مطمئن شناخته خواهند شد. چراکه هرگونه تملکی به کمک آنها میتواند توکنیزه شود و این صنعت چندین تریلیون دلار سرمایه را به دنبال خواهد داشت.
حتی با اینکه سکیوریتی توکن به واسطه قانونمند بودن مورد تایید طیف وسیعی از کارشناسان سرمایهگذاری قرار دارد، بازهم نمیتوان سرمایهگذاری در این گونه از توکنها را بیخطر دانست. از سوی دیگر توکنهای ابزاری یا کاربردی نیز از توانایی رشد بالقوهای برخوردار هستند. بنابراین نمیتوان موفقیت یا عدم موفقیت یک توکن را به کاربردی (Utility) یا تضمینی (Security) بودن آن نسبت داد.
اهمیت تشخیص این دو گروه از توکنها برای سرمایهگذاران، خصوصاً کاربران ایرانی در این است که مشارکت در سرمایهگذاری پروژههای توکنهای تضمینی مستلزم رعایت قوانین خاص مشارکت است که از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا تعیین شده است.
اجتناب از مشارکت در پروژههایی که سرویس خود را در گروه توکنهای ابزاری طبقهبندی میکنند اما عملاً جزو توکنهای تضمینی قرار میگیرند، نیز برای تمام کاربران ضروری بهنظر میرسد. بهعلاوه پروژههایی که تحت عنوان توکنهای تضمینی مشغول فعالیت بوده، اما قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا را بهصورت کامل به اجرا در نمیآورند نیز برای سرمایهگذاری مناسب نخواهند بود.
عدم رعایت قوانین مریوطه در هر کدام از گونههای ابزاری و تضمینی معمولاً عواقب سنگینی به دنبال خواهد داشت و بیشتر دامن گیر کاربران و سرمایهگذاران توکن مربوطه خواهد شد. همه خوب بهخاطر داریم که ارزش توکن Centra، در پی اعلام غیرقانونی بودن فعالیت این کمپانی از سوی SEC، چگونه در طول یک روز چیزی در حدود ۱۰۰ برابر ریزش داشته و در طول ۱ ماه به طور کامل از لیست رمزارزهای مبادلاتی صرافیها خارج شد.
منابع: blockgeeks cointelegraph